Žene u Slobodnom zidarstvu

Godine 1892, Marija Derazmes, pisac i čuvena aktivistkinja za ženska prava, bila je inicirana u Ložu “Slobodni mislioci” (Les Libres-Penseurs) u Le Peku u Francuskoj. Ova inicijacija je učinjena protivno pravilima Velikog Orijenta Francuske kome je ta loža pripadala. Majstor lože je suspendovan, a loža zatvorena. To nije sprečilo ovu veoma upornu ženu da sledi svoja masonska interesovanja. Godine 1893, uz pomoć svojih masonskih prijatelja i nekoliko žena, osnovala je Veliku Ložu pod imenom Velika Škotska Simbolična loža (La Grande Loge Symbolique Ecossaise). Naziv (jedine) osnivačke lože bio je “Ljudska prava” (Le Droit Humain). Ova Velika Loža, otvorena i za muškarce i za žene, bila je prva komasonska organizacija, koja je zatim preimenovana u “Le Droit Humain”(Ljudska Prava) Godine 1900, za upotrebu u svojim ložama usvojili su Drevni Priznati Škotski ritual.

Dve godine kasnije, Ani Besant, član Lože “Ljudska prava” u Parizu je otvorila Ložu “Ljudska dužnost” u Londonu. Time je uspostavljena komasonerija u Engleskoj. Godine 1925, u Londonu je osnovan “Red Drevnih, Slobodnih i Priznatih Masona za Muškarce i Žene.” Prva komasonska loža u Sjedinjenim Državama otvorena je 1903. godine u Čarliroju, Pensilvanija. Nekoliko godina kasnije, članovi komasonskih grupa su u Vašingtonu registrovali svoju veliku ložu pod nazivom “Američka Federacija Ljudskih Prava.” Sistem i ideje “Ljudskih Prava” proširili su se veoma brzo širom sveta. Danas je komasonerija aktivna u više od 60 zemalja kao labava federacija masonskih organizacija pod nazivom “Međunarodni Mešoviti Masonski Red - Ljudska Prava” (Ordre Maconnique Mixte International – Le Droit Humain). Jedina značajna razlika između Le Droit Humain i bilo koje druge regularne masonske grupe, jeste u njihovom prihvatanju i muškaraca i žena u članstvo.

Mnoge žene su osetile potrebu za praktikovanjem spekulativne masonerije odvojeno od muškaraca. Obzirom da je ista potreba za ekskluzivnošću postojala i kod većine muškaraca slobodnih zidara u poslednjih 300 godina, to je lako razumeti. Jedna od prvih ženskih loža pojavila se u Bostonu oko 1790-te godine pod nazivom “Loža svete Ane.” Starešina ove lože bila je Hana Mater Kroker (1763- 1829). Njena pisma, koja pominju slobodno zidarstvo, objavljena su u Bostonu 1815. godine. Nekoliko ženskih članova Lože “Ljudska prava” iz Londona osnovalo je 1908. godine “Počasno bratstvo drevnog masonstva”, koje je 1958. godine promenilo ime u “Red žena slobodnih zidara”. Do današnjeg dana, članstvo je isključivo žensko, a praktikuje se zanatski ritual emulacije. Još jedna ženska velika loža je osnovana u Engleskoj 1913. godine, pod nazivom “Počasno bratstvo drevnih slobodnih zidara”.

Nakon dugogodišnjeg rada unutar adoptivnih loža, najpre pod pokroviteljstvom Velikog Orijenta Francuske, a potom pod sponzorstvom Velike Lože Francuske, žene u Francuskoj su osetile potrebu za radikalnom promenom u načinu na koji praktikuju masoneriju. Emancipacija žena u evropskim društvima u devetnaestom i početkom dvadesetog veka je takođe uticala i na njihov stav u odnosu na slobodno zidarstvo. Velika loža Francuske je 1935. godine dala potpunu autonomiju ženskim adoptivnim ložama. To je propraćeno periodom neaktivnosti zbog političke situacije u Evropi pre i tokom Drugog svetskog rata. Sedamnaestog septembra 1945. godine, uz pomoć Velike Lože Francuske, osnovana je Ženska Masonska Unija Francuske (Union Maconnique Feminine de France). Godine 1952, naziv je promenjen u Ženska Velika Loža Francuske (Grande Loge Feminine de France). Rituale Adoptivnog obreda su prestali da praktikuju 1959. godine, kada su počeli da koriste zanatske rituale Drevnog Priznatog Škotskog Reda. Zatim, neke od loža su uvele praktikovanje savremenih i tradicionalnih verzija Francuskog Reda, kao i Škotski Pročišćeni obred. U saradnji sa Ložom “Kosmos”, koja još uvek praktikuje Adoptivni obred, ovaj obred je ponovo uveden 1977. godine, kao jedan od obreda koji se praktikuje u Ženskoj Velikoj Loži Francuske.

Danas, ženske masonske lože postoje u većini evropskih zemalja, u Americi i na drugim kontinentima. Velike Lože su osnovane u Engleskoj, Francuskoj, Italiji, Švajcarskoj, Belgiji, Portugaliji, Grčkoj, Turskoj, Čileu, Srbiji, Argentini i Brazilu, uz brojne jurisdikcije u razvoju.

Neke ženske velike lože su veoma aktivne u sponzorstvu i davanju povelja ložama u drugim zemljama. Jedna od najjačih jurisdikcija koja se pojavila 1981. godine je Ženska Velika Loža Belgije, sa tridest pet loža, od kojih su tri u Sjedinjenim Državama. Kao što je slučaj i sa muškim slobodnim zidarstvom, raznovrsne ženske grupe praktikuju različite obrede i imaju različita shvatanja masonske filosofije i praksi. I pored toga, ne postoji manjak žena koje se zanimaju za masonstvo; postoji samo nedovoljno muških slobodnih zidara koji su spremni da priznaju sposobnost žena da praktikuju iste rituale i izučavaju ista učenja, kako bi ostvarile pozitivne ciljeve.

Ženska masonerija je takođe aktivna u Srbiji. Pod zaštitom Ženske Velike Lože Francuske osnovan je 1994 beogradski “trougao” pod imenom “Ruža vetrova”. Porast broja članova triangla “Ruža Vetrova” omogućio je da se 2007. godine osnuje prva ženska masonska Loža u Beogradu pod imenom “Vera Fides”. Tokom godina sledilo je osnivanje još tri lože -”Danica,” “Aurora,” i “Naisa,” da bi 2022 godine, pod sponzorstvom Ženske Velike Lože Francuske bila osnovana Ženska Velika Loža Srbije.

Prema nekim procenama, danas postoji preko dvesta hiljada žena, širom sveta, koje praktikuju slobodno zidarstvo i komasoneriju.

Marija Derazmes

Medalja Velike Ženske Lože Srbije